De boerderij van de Pot’Âgés

ELOISE BRUNET LA COULEUR DES GRENADES Éloïse Brunet (FR, 1996) is een documentaire fotografe uit Brussel. Ze volgde haar opleiding aan kunsthogeschool ‘Le 75’ en aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel. In 2021 begint ze aan La Couleur des Grenades, een project dat vorm krijgt tijdens regelmatige verblijven in het dorp van haar grootouders in Noord-Spanje, waar nu veel mensen wegtrekken om zich in de stad te vestigen. Spanje, waar nu veel mensen wegtrekken om zich in de stad te vestigen. Elk jaar gaat ze daar Miguelin en Judith opzoeken, twee eenzame mensen met een kwetsbare achtergrond. Hij is een herder die verknocht is aan zijn grond, zij een dromer op zoek naar liefde en andere oorden. Allebei houden ze er wisselende relaties met de gemeenschap rondom hen op na. Door hun bijzondere profiel nemen ze in het dorp een aparte plaats in, waarbij de ene op solidariteit kan rekenen en de andere met vormen van uitsluiting te maken krijgt. Mettertijd zijn Miguelin en Judith de centrale figuren geworden in een visueel verhaal op de grens tussen documentaire en fictie. Via de lens en samen met de fotografe maken de twee protagonisten zich narratieve middelen eigen om hun verhaal te vertellen, en soms zelfs zichzelf opnieuw uit te vinden. De fotografische ruimte wordt zo een plaats van dialoog en gedeelde creatie. Beide levens in de marge worden heen en weer geslingerd tussen het verlangen om te blijven en de behoefte om te ontsnappen. Daarbij komen tussen de regels door aspecten aan bod zoals: wat maakt een dorp tot het dorp dat het is, met zijn specifieke erfgoed, overleveringen, banden, spanningen, en alles wat in alle stilte de mensen die er wonen vormt. Met dit eerste langlopende project legt Éloïse Brunet de fundamenten voor fotografisch werk dat een hefboom voor maatschappelijke verandering kan zijn en de stemmen van onzichtbare en vergeten mensen kan laten horen.

JE CROIS AUX NUITS Pierre Liebaert (Bergen, 1990) is altijd al gefascineerd geweest door folklore, rituelen en het sacrale. Hij is elk jaar te zien als tamboer wanneer de Doudou zijn geboortestad in vuur en vlam zet, en sinds kort is hij ook lid van de Gilde van de Kruisboogschutters van Sint-Joris in Brussel. Deze fascinatie loopt door in zijn artistieke werk. Zo trekt hij al jarenlang naar carnavalsfeesten in heel Europa. Hij neemt – met plezier – deel aan deze cathartische feesten waar driften de vrije loop krijgen en voorouderlijke spanningen worden nagespeeld. Deze rituelen, die gekenmerkt worden door metamorfose, overdaad en roes, markeren de overgang naar een nieuwe cyclus, een nieuw seizoen of een nieuwe levensfase. Zo krijgen gemeenschappen de kans om collectief hun herkomst en hun identiteit opnieuw te bepalen, evenals hun plaats in een groter, natuurlijk en kosmisch ecosysteem. Ter plaatse gaat Pierre Liebaert helemaal op in de feestvreugde en laat hij zich meeslepen door de opwinding rondom hem. Hij is niet op zoek naar exotisme, maar naar contact met een eeuwenoude, universele kracht die verscholen ligt in de donkere uithoeken van de ziel. Het gevoel waaruit de angstaanjagende Krampussen van Tirol, de Paljassen van Zuid-Frankrijk en andere demonische of groteske figuren ontstaan. Door zich hier helemaal in te storten, geeft de fotograaf ons van binnenuit een inkijk in deze rauwe wereld. Op die manier houdt hij ons een spiegel voor van een misvormde en wilde maar diepmenselijke realiteit. En slaagt hij erin om dat zeldzame moment vast te leggen waarop uit de schaduw de gratie tevoorschijn komt.

UN ABECEDAIRE DE LA PSYCHIATRIE No Sovereign Author is een collectief dat in 2015 werd opgericht door Maroussia Prignot en Valerio Alvarez. Maroussia is psychologe, Valerio ergotherapeut. Ze werken in hetzelfde psychiatrisch dagcentrum, terwijl ze ook samen een fotografische praktijk hebben uitgebouwd. Bij elk project gaat het duo een samenwerkingsproces aan dat hen in staat stelt anders naar de dingen te kijken. Door het creatieve proces te delen met mensen die met het onderwerp te maken krijgen, evolueren ze van de klassieke positie van fotograaf-waarnemer naar die van echte co-auteurs. Ook zo voor Un Abécédaire de la Psychiatrie, een collectief werk dat ze realiseerden in de psychiatrische revalidatie-instelling ‘La Fabrique du Pré’ in Nijvel. De patiënten geven een eigen invulling aan psychiatrische termen door pagina’s van een gespecialiseerd woordenboek te bewerken. Aan de hand van plastische technieken zoals collages en tekeningen, maar ook tekst, herschrijft elk van hen definities vanuit zijn of haar ervaringen en beleving. Woorden zoals angst, depressie, grootheidswaanzin en overdracht worden op die manier ontleed, naar de eigen hand gezet en soms verdraaid. In totaal zijn er 80 beeldplaten gemaakt. Ze zijn anoniem of gesigneerd, volgens de keuze van de deelnemers, en vormen samen een echte ruimte voor expressie, soms opstandigheid en ook poëzie. Un Abécédaire de la Psychiatrie is een fijngevoelig alternatief voor het encyclopedisch gezag en geeft opnieuw een stem aan mensen die doorgaans niet worden gehoord. Daarnaast biedt het werk waardevolle inzichten over wat het betekent om met een psychische stoornis door het leven te gaan.